Diş texniki

Protezdə elastik altlıq sümük çıxıntıları olduğu zaman düzəldilir. (ekzostoz, torus və sümük çıxıntılar olduğu zaman)

Gips kristallaşan ölçü materialıdır, ağ rənglidir.
Modellər alınır və okklüdatora gipslənir.
Dentolun tərkibi:
sink-oksid,
vazelin yağı,
kanifol,
qvayakol və boyaq mayesi.
Repinin tərkibi: sink oksid, evgenol tərkibli kütlədir.

Elastik materialları bərkidikdən sonra elastik və rezinə oxşar hala düşür. Təzyiq zamanı ölçü materialı dəyişilir, amma azad etdikdən sonra əvvəlki vəziyyətə qayıdır. Elastikliyinə görə belə ölçü materiaalları ağız boşluğundan bütöv çıxarılır. Bu elastik ölçülər dəqiq ölçülərdir.

Polimerzasiyadan sonra damaq tərəfə yerləşən üzə gips yapışırdığından protezi gipsdən ayırmaq çətin olur. Bu zaman onu bordan və ya şpateldən istifadə edərək təmizləmək lazım olur, çox vaxt belə təmizləmə protezin korlanmasına gətirib çıxarır. Ona görə də protezin rahat ayrılması üçün izokoldan istifadə olunur.

Polimerləşmədən sonra əgər gips protezdən çətin qopursa, bu zaman həmin hissələr xlorid turşusu ilə isladılır və 5-10 dəqiqədən sonra sabunlu su ilə yuyularaq çıxarılır.

Protezin işlənməsi üçün xüsusi insrumentlərdən istifadə olunur. Ürqül şaberlərdən, yarımdairəvi nəqqaş qələmi, iri çərtilmiş düz və iti yiyələrdən istifadə olunur. Protezin son işlənməsi sumbata kağızla, fülslə, setka və s. aparılır.

Qızdırılmış mum lövhəciyi yavaşca model üzərinə sıxılır. Qızdırılmış şpatel ilə sərhəd boyu artıq mum kəsilir. Lövhəciyi odun üstündə yumşaldıb yumurlayıb valik formada lövhəcliyin üstünə qızdırıb yapışdırılır. Mum bərkiməmiş çəvrilib hamar yerdə sıxılır. Valik əridilmiş mumla bir-birinə yapışdırılır.

Plastik kütlə küvetə qoyulduqdan sonra presdə 10-15 dəqiqə saxlamaq lazımdır.

“Algelast” ölçü materialının fiziki və kimyəvi xassələri elastiki ölçü materiallarının xassələrinə uyğundur.

Qapaq döymək üçün gilizləri seçərkən onun dişin (yəni meloddan hazırlanmış kontrştampın) ölçüsünə uyğun olmasina fikir verilməlidir. Çünki gilizin ölçüsü kiçik olarsa ştampa keçməz, böyük olarsa qapaq hazırlamaq mümkün olmaz. Giliz ştampa çətinliklə keçməli və kip olmalıdır.

Qapaqların hazırlanma materialına görə 3 növü var:
1.Metaldan olanlar (qızıl, polad)
2.Kombinəedilmiş (eyni zamanda həm metal, həm də plastmas və ya çinidən) 3. Plastmasdan və ya çinidən olanlar
Kombinəedilmiş konstruksiyalar fərqli olur. Bəzi konstruksiyaların altı metaldan olur, üstü plastmas və ya çini ilə üzlənir. Digərlərinin isə yalnız vestibulyar hissəsi plastmasdan olur.

Müəllifin fikrinə əsaslanaraq modelləşdirmə zamanı mum diş boynuna 1,0-1,5 mm çatmamalıdır.

Gips sütun kəsildikdə qaydalara riayət etmək vacibdir, çünki düzgün kəsilmiş gips sütundan metal sütun töküləcək və onun üzərində qapaq döyüləcək. Gips sütunda buraxılmış səhvlər keyfiyyətsiz və dəqiq olmayan qapağa gətirib çıxarır. Gips sütun dişin boynundan başlayaraq diş oxuna paralel kəsilməlidir ki, giliz onun üzərinə oturdulub döyüldükdın sonra çıxarıla bilsin

Ortopedik stomatologiyada bütün konstruksiyaların müsbət və mənfi cəhətləri vardır. Hər hansı bir konstruksiyanın effektli və uzun ömürlü olması onun dəqiq texnologiya ilə hazırlanmasından asılıdır. Yalnız metal-çini konstruksiyalar digər materiallardan fərqli olaraq daha möhkəm estetik və uzun ömürlüdür.

Çini qapaqların digər materiallardan bir sıra üstünlikləri var. Yalnız mənfi cəhətləri də var ki, bu da onların plastik olmaması,kövrək olmasıdır. Belə ki, bu mənfi cəhəti nəzərə alaraq onları hazırlayarkən anatomik formalarını tam dəqiqliklə vermək lazımdır, aşağı çənənin bütün istiqamətlərdən hərəkəti zamanı okklüzion münasibətlərə texnoloji nöqteyi nəzərdən riayət olunmalıdır.

Ölçü materiallarına aid olan xüsusiyyətlər:
1.Ağız boşluğu toxumalarına mənfi təsir göstərməməlidir.
2.Pis qoxuya və dada malik olmamalıdır.
3.Alınmış ölçü modeldən asan ayrılmalıdır. 4. Protez nahiyyəsinin relyefini tam əks etdirməlidir.

Toxunan və yuyulan formaların eyni cəhəti hər ikisinin də gigiyenik olmasıdır. Toxunan forma damağa yalnız vestibulyar səthi ilə toxunur, bu cəhətdən gigiyenik cəhətdən əlverişlidir. Yuyulan forma damağa çatmır və damağa gigiyenik cəhətdən qulluq etmək çox asanlaşır.

Qapaqlar müxtəlif səbəblərdən qruplara ayrılır: hazırlanma materialına görə , tətbiqinə görə, konstruksiyasına görə və hazırlanma üsuluna görə. Hazırlanma materialına görə: metal, qeyri-metal və kombinəedilmiş.
Tətbiqinə görə: dayaq, fiksasiyaedici və bərpaedici.
Konstruksiyasına görə: tam, ekvator, yarımqapaq, güdüllü, teleskopik və ştiftli.
Hazırlanma üsuluna görə: tökmə, ştamplanmış və qaynaq edilmiş (tikişli).

Paslanmayan poladdan ştamplama üsulu ilə qapaqların hazırlanması üçün 0,20-0,28 mm qalınlığında gilizlərdən istifadə olunur. Qızıl və ya platindən döyülən qapaqlar üçün diametri 23-30 mm, qalınlığı 0,26-0,28 mm olan disklərdən istifadə edilir.