Diş texniki

İlanvari yay dişlərin vestibulyar yerdəyişməsi üçün istifadə olunur. 2 və ya 3 yarımdairəvi əyintidən və çıxıntıdan ibarətdir. Bu əyintilər dişin dil tərəfində yerləşir və dişi vestibulyar tərəfə itələyir.

Aparatlar təsir prinsipinə görə 3 qrupa bölünür; mexaniki , funksional və qarışıq. Funksional təsirli aparatların tərkibində öz təsir gücü mexanizmi yoxdur. Onlar çeynəmə və mimiki əzələlərinin hərəkəti zamanı təsir göstərirlər. Ona görə də bu aparatlarla çənələrin tam formalaşmasına qədər müalicə aparmaq olar.

Koller yayı aşağı çənənin genişlənməsi üçün istifadə olunur. O, dilaltı bügeldən , 2 yarımdairəvi əyintidən və bazisin içində yerləşən çıxıntılardan ibarətdir. Bügel hissə aşağı çənəni qeyri-simmetrik və simmetrik genişləndirir.

Genişləndirici lövhəli çıxan yivli aparatlar yuxarı və aşağı çənələr üçün bir-birindən fərqlənir.Yuxarı çənədə yiv ölçüsünə görə daha böyük və yivin tərkibində 2 istiqamətləndirici ox , aşağı çənədə isə bir istiqamətləndirici ox var.

İlgəkli Kats qapağı funksional təsirli çıxmayan aparatlara aiddir.Yuxarı çənənin dişlərin vestibulyar tərəfə və aşağı çənənin ön dişlərin dil tərəfə əyilməsini müalicə edir.Aparat ortodontik qapaqdan ibarətdir.Qapağın damaq tərəfindən məftil ilgək lehimlənmişdir.İlgək dişlərə təsir edir və onları düz vəziyyətə qaytarır.

Mexaniki təsirli aparaların tərkibində yaylar, yivlər, liqaturlar və s elementlər var.Onlar aktiv və daimi təsir göstərir.Funksional aparatların təsir gücünü dişləm yastıqları yaradır. Bu da ki, yalnız əzələlərin (mimiki və çeynəyən) hərəkəti zamanı olur. Ona görə də bu aparatlar passivdir. Kombinəedilmiş aparatların tərkibində mexaniki və həm də funksional aparatların elementləri olur.

Vestibulyar qövslü aparatlar mexaniki təsirli olur. Qövs köpəkdən köpəyə kimi yerləşir və dişlərin ekvatorunu əhatə edir. Bu aparatlarda qövs dişləri sıxır və diş cərgəsinin inkişafını ləngidir.Əgər aparatın tərkibinə yiv daxil olunursa , o genişləndirici təsirə malik olur.Ona görə də bu aparatlarda qövs və yiv əsas təsiredici elementlərdir.

Retensiyaedici aparatlar aparatur müalicədən sonra salınır və müalicənin nəticələrini bərkidir, çünki bəzi hallarda aparatur müalicə bitəndən sonra anomaliya qayıda bilər.

Dişləm lövhəcikli Kats lövhəsi proqnatik və dərin dişləmin müalicəsində istifadə olunur .Onun əsas xüsusiyyətləri ön dişlər nahiyyəsində yerləşən qarmaqlardır. Bu qarmaqlar hər diş üçün (mərkəzi dişlər) hazırlanır və arxa hissədən dişləm yastığında fiksasiya olunur. Bu zaman dişləm yastıqları damağın ön hissəsində selikli qişaya və dişlərin boyunlarına dəyməmək şərti ilə hazırlanır.

Bryukl aparatı çıxan , aşağı çənə üçün hazırlanış vestibulyar qövsdən, qarmaqlardan və ön dişlər nahiyəsində dişləm yastığından ibarətdir. Dişlərin bağlı vəziyyətində yuxarı çənənin ön dişləri damaq səthləri ilə dişləm yastığına toxunurlar və dodaq tərəfə yerini dəyişirlər. Aşağı çənə distal yerini dəyişir.

Bu aparat mexaniki təsirli aparatdır, çünki tərkibində rezin dartısı (aşağı çənə üçün) dişlərə, paradonta, diş qövsünə, çənələrə və əzələlərə daimi təsir göstərir.

Kats qapağı qapaqdan və ona lehimlənmiş məftil ilgəkdən ibarətdir. Məftil ilgək aşağı ön dişlərin vestibulyar səthinə dəyir və yuxarı ön dişlərin önə, aşağı ön dişlərin isə arxaya yerini dəyişir. Aparatın tərkibində mexaniki təsirli elementlər yoxdur.

Bu aparat ortodontik qapaqdan və ona lehimlənmiş (damaq tərəfdən ) və məftildən hazırlanmış dişləm yastığından ibarətdir.Ona görə də bu dişləm yastığı yuxarı çənənin ön dişlərinin damaq tərəfə əyilməsində (onları önə itələyir) və aşağı çənənin ön dişlərini dil tərəfə əyilməsində (dişləri önə itələyir) istifadə olunur.

Adams klammeri ən effektiv, universal və hazırlanması sadə olan və tək dişlərə qoyulan qarmaqdır. Adams qarmaqları çıxan bazisli ortodontik aparatları ağızda fiksasiya üçün istifadə olunur.

Oxvari Şvarts klammeri 2 dişi əhatə edir, Adams klammeri isə 1 dişi əhatə edir.

Funksional təsirli aparatdır. Bu aparatların təsir mənbəyi dişləm lövhəciyi olduğu üçün aktivləşmə bu nahiyədə aparılır.

Aparatların çoxu ağızdaxili olur.Lakin elə aparatlar var ki, ağızdan kənar yerləşir.Məsələn: çənəaltı sapand, üz qövsü

Çıxan aparatları uşaq özü ağzından çıxara bilir, çıxmayan aparat isə dişə sementlə bərkidilir.

klammer aparatın dayaq-fiksasiya elementidir.Ortodontiyada ən çox Şvarts və Adams klammerlərdən istifadə olunur.

Çənə sınıqları zamanı çənəaltı sarğılar və şinalardan istifadə olunur.