Tibb bacısı

Tez xarab olan dərmanlar, məsələn zərdablar, vaksinlər, məlhəmlər, şamlar söbədə olan soyuducuda 2-10 dərəcə temperaturda saxlanılmalıdır. Narkotik maddələr isə tez xarab olmadığına görə onları soyuducuda saxlamağa ehtiyac yoxdur.

Xroniki böyrək çatışmazlığı zamanı qanda zülalların parçalanma məhsulları olan sidik cövhəri, sidik turşusu, kreatinin toplanır. Ona görə də xəstənin qidasında zülallar məhdudlaşdırılmalıdır.

Zond, fistula, imalə ilə və ya parenteral yolla (venaya və dərialtına) orqanizmə qida maddələri yeritmək süni qidalanma adlanır. Xəstəni süni qidalandırmaq üçün göstərişlər: qida borusunun daralması, udma aktının çətinləşməsi, qida borusunda və mədədə aparılan əməliyyatlardan sonra, komatoz vəziyyət, yeməkdən imtina edən psixozlar və s. Xəstənin qaşıqla yedizdirilməsi isə normal qidalanma üsulu olub, ya tibb bacısı tərəfindən, yaxud da xəstə tərəfindən həyata keçirilir.

Xəstədə tənəffüs hərəkətlərini sayarkən tibb bacısı çalışmalıdır ki, xəstə bunu hiss etməsin, əks halda xəstə həyəcanlanar və tənəffüsün sayı, ritmi və dərinliyi dəyişə bilər. Buna görə xəstənin fikrini yayındırmaq məqsədilə bir əllə onun əlini elə tuturlar ki, sanki nəbzi yoxlayırlar, digər əli isə döş tipli tənəffüsü sayarkən döş, qarın tipli tənəffüsü sayarkən isə epiqastral nahiyəyə qoyurlar. Tənəffüs hərəkətləri 1 dəqiqə müddətində sayılır və alınan nəticə temperatur vərəqəsindəki “ tənəffüs sayı” hissəsinə qeyd edilir.

Qaz əmələ gətirən qidalar qarının köpməsinə səbəb olur, nəticədə diafraqma qalxır, ürəyin işi çətinləşir, tac damarlarda qan dövranı pisləşır, ona görə miokard infarktı keçirmiş xəstələrə qaz əmələ gətirən qidalar yemək qadağan edilir.

Kəskin böyrək xəstəlikləri zamanı sidiyin miqdarı azaldıqda Vişnevski üsulu ilə paranefral novokain blokadası aparlır. Paranefral blokadanı həkim aparır, tibb bacısı isə novokain blokadası aparmaqda həkimə kömək edir, alətləri və dərmanları hazırlayır, blokadadan sonra xəstənin vəziyyətinə nəzarət edir. Digər variantlarda göstərilənlər isə birbaşa tibb bacısının vəzifəsidir.

Əzələlər daha geniş qan və limfa damarları şəbəkəsinə malikdir ki, bu da dərmanların tez və tam sorulmasına şərait yaradır, bununla belə əzələ daxilinə 10 ml-dən çox məhlul yeritdikdə dərmanın sorulması ləngiyir, bu da infiltrat, absess, fleqmona kimi inyeksiya ağırlaşmalarına səbəb olur.

Dəridə damar ulduzcuqlarının olması inyeksiya ağırlaşması deyil, qara ciyər sirrozu olan xəstələrdə dərinin üzərində kapilyarların genişlənib, ulduz şəklində görünməsidir. Digər variantlarda sadalananlar inyeksiya ağırlaşmaları olub, inyeksiya zamanı qaydalara düzgün riayət olunmaması nəticəsində baş verir.

Nəcisdə gizli qanı aşkar etmək üçün xəstə üç gün əvvəldən hazırlanır. Belə ki, xəstələr bu üç gün ərzində ət, balıq və onlardan hazırlanan qida qəbul etməməlidirlər. Əks halda müayinənin nəticəsi düzgün olmaya bilər.

Xəstələrin nəql olunma formaları xəstəliklərin xarakterindən asılıdır və bu nəqlolunma qaydalarını tibb bacısı dəqiq bilməlidir. Daxili qanaxmalar zamanı xəstə arxası üstə, ayaqları dizdən bükülmüş vəziyyətdə uzanmalı, dizaltı nahiyələrə isə yastıq qoyulmalıdır.

Qida zəhərlənmələri zamanı təxirəsalınmaz yardım mədənin yuyulmasından başlanır.Prosedur mədədən təmiz su gələnə qədər davam edir. Zond yeritmək mümkün olmadıqda xəstəyə su içirdilir və əsnəyi qıcıqlandırmaqla qusma yaradılır. Sonrakı yardımlar isə imalə,ağrılar olduqda atropin vurmaq, susuzlaşma olduqda maye köçürtmək, kollaps olduqda ürək-damar preparatları yeritmək və s. ibarətdir.

Elektrik vurma zamanı əksər zərəçəkmişlərdə kəskin damar çatışmazlığı və tənəffüs pozğunluğu olur, ona görə zərərçəkmişin bu zaman torpağa basdırılması onun vəziyyətini daha da ağırlaşdırar. Digər bəndlərdə göstərilən yardımlar isə xəstənin vəziyyətini yaxşılaşmasına kömək edər.

Gün ərzində normada insan 1,5 litrə qədər sidik ifraz edir. Poliuriya- bir gün ərzində ifraz olunan sidiyin miqdarının atrmasıdır. Bu ən çox şəkərli diabet xəstələrində müşahidə olunur.Poli-lat.çox,uro-sidik.

Ürək döyünməsi əsasən ürək xəstəliklərinin, nevrozların simptomudur. Ürək döyünməsi birdən- birə baş verdiyi və əzabverici tutma şəklində olduğu üçün təxirəsalınmaz yardım göstərilməsi vacibdir. Buna görə tibb bacısı həkim gələnədək tutmanın aradan qaldırılması üçün tədbirlər görür, azan sinirin qıcıqlanmasını artırmaq üçün göz almalarına, yuxu arteriyasına, günəş kələfinə əllə təzyiq edir, çünki azan sinirin qıcıqlanması ürək döyünməni azaldır. Antiaritmik dərmanları isə yalnız həkimin göstərişindən sonra yeridilir.

Tibb bacısı kəskin sol mədəcik çatışmazlığı (ürək astması tutması )zamanı yalnız həkimin təyinatı ilə venaya hər hansı bir məhlulu köçürə bilər.Strofantin və korqlükon venaya sürətlə yeridildikdə ürəyin işi çox zəifləyər və bu da ürəyun qəflətən dayanmasına səbəb olar.

Dispanser həkimi xəstəni müayinə etdikdən sonra lazım olan analizləri (rentgenoqrafiya, laboratoriya analizləri, tuberkulin sınağı və s.) təyin edir, sonra müvafiq müalicə aparır. Sahənin tibb bacısı isə xəstənin qəbulunda həkimə hər cür kömək edir: rentgenoloji və laborator müayinələrin nəticələrini həkimə gətirir, onları xəstəlik tarixinə ardıcıl yapışdırır, xəstəyə kartoteka açır və buraya xəstə barədə məlumatları yazır (dispanserə gəlməsini, hansı dərmanları və proseduranı qəbul etməsini, stasionara və ya sanatoriyaya göndərilməsini və s.)

Mədə qanaxması ağır fəsad olduğundan tibb bacısı sərbəst olaraq qərar vermək səlahiyyətinə malik deyil. Ona görə də ilk növbədə həkimə xəbər verməlidir.

Xəstənin hipoqlikemik komaya düşməsinə səbəb qanda şəkərin səviyyəsinin aşağı düşməsidir, bu da əsasən şəkərli diabeti olan xəstə insulin vurduqdan sonra yemək yemədikdə baş verir. Ona görə belə xəstəyə ilk yardım göstərərkən ilk növbədə qanda şəkərin səviyyəsini artırmaq lazımdır, bunun üçün xəstəyə şirniyyat verilir, venasına qlükoza məhlulu yeridilir. Bu halda insulin vurmaq isə xəstənin vəziyyətinin daha da ağırlaşdıra bilər.

Bəzən ürək xəstəlikləri zamanı sol mədəcik o qədər zəif yığılır ki, nəbz dalğaları periferiyaya gedib çıxmır, bu zaman ürək yığılmalarının sayı ilə nəbz vurğusunun sayı arasında fərq olur, buna nəbz kəsiri deyilir.

Tibb bacısı bakterioloji analiz üçün sidiyi kateterlə götürür, bunun üçün xəstənin xarici cinsiyyət üzvlərini yuyur, uretranın ön hissəsini şırınqalayır, hətta bunları etdikdən sonra belə, sidiyin ilk porsiyasını tullayır, qalan porsiyalarını isə steril qaba yığıb, mümkün qədər tez analizə göndərir.